Günümüz işletmelerinin vazgeçilmez araçlarından biri olan hava kompresörü, günlük yaşamda da kendine sağlam bir yer edinmiştir. Mesela gıdaların raf ömrünün korunmasından inşaat sektörüne kadar birçok alandaki rolü tartışılmazdır. Ancak bir işletmede kullanılacak herhangi bir araç veya gereçten tam randımanın alınabilmesi için ihtiyaca yönelik seçim yapılması şarttır. Aksi takdirde hem işletme performansını düşürür hem de güvenlik açısından da riskler teşkil edebilir. Hava kompresörleri içinde geçerli olan bu durum, bazı kriterler gözden geçirilerek doğru bir seçim yapılarak sorun olmaktan çıkarılabilir. 

Hava Kompresörü Seçiminde Cevaplanması Gereken Öncelikli Sorular 

Hava kompresörü seçerken temel olarak bazı soruların cevabının derinlemesine irdelenmesi gerekir. Elde edilen cevapların analizinin doğru olarak yapılması ise işletme için en uygun kompresörün seçilmesinde etkin bir adımdır. Aksi takdirde seçim yapacak olan yetkili yanılabilir. Dolayısıyla işletmesi için yeterli olmayan veya fuzuli derecede kapasitesi büyük bir kompresör seçimi yaparak maliyetleri yükseltebilir. Ayrıca seçim sadece maliyeti etkilemez, aynı zamanda yetişmeyen nihai ürün sonrası marka prestijini sarsabilir, hatta güvenlik açısından tehditler bile oluşturabilir. 

Peki kompresör seçerken sorulması gereken sorular nelerdir? İşte kompresör seçimine yön verecek sorular; 

• Kompresör alımı için planlanan bütçe ne kadardır? 
• Sektöre uygun olan hava kompresör modeli hangisidir?
• İhtiyaç olan hava miktarı nedir?
• İhtiyaç olan hava kalitesi nedir?
• Kompresörün konumlandıracağı alan ne kadar büyüklüktedir?
• Satış sonrası servis desteği nasıl?
• İşletmenin basınçlı hava sistemine gelecek dönemde ilaveler yapılması planlanıyor mu?
• Kompresörün kurulacağı ortam şartları nasıl?

Bu soruların cevapları alındıktan sonra teknik bilgisi olan bir alım yetkilisi tarafından karar verilmesi önemlidir. Çünkü her iki durumu da perspektif olarak neden-sonuç ilişkisine dayandırabilecek bir alım, işletme menfaati açısından büyük katkılar sağlayabilir. Aynı zamanda bu kriterlerin belirlenmesi sürecinde uzman bir kompresör firmasından yardım alınması da kompresör seçim sonucunu başarıya taşır niteliktedir.

Hava Kompresörü Seçiminde Dikkat Edilecek Kriterler

Kompresör seçimi bazı süreçlerde ciddi bir kafa karışıklığına neden olabilir. Çünkü farklı kapasitesi, özellikleri, ebatı, avantajları ve fiyatı ile oldukça geniş bir çeşitliliğe sahip olması zorlayıcı olabilir. Üstelik teknolojiyle birlikte sürekli çeşitliliği artan hava kompresörü modelleri beraberinde yeni avantajlar yanında yeni sorularda getirebilir. Mesela elektrik tasarrufu artarken otomasyon ve güvenlik özelliklerinde de görülen fark edilebilir artışın yapılacak yatırım bütçesine değip değmeyeceği merak edilir. Her ne kadar zor gibi dursa da kompresör seçimi yaparken bazı kriterlere üzerinde durulması en doğru seçimin yapılmasına yardımcı olabilir. Hava kompresörü seçerken dikkat edilmesi kriterler genel itibariyle şu şekilde sıralanabilir; 

• İhtiyaç olan basınçlı hava miktarı, 
• İhtiyacı karşılayacak hava kompresörü modeli, ( pistonlu veya vidalı kompresör modelleri vb.)
• İhtiyaç olan hava kalitesi, (yağsız-yağlı kompresör seçimi vb.)
• Ortam şartlarına en uygun olan kompresör modeli,
• Gelecekte kapasite artışı ile ilgili basınçlı hava ihtiyacının gerçekçi olarak belirlenmesi, 
• Mevcut basınçlı hava tesisatının durumu, 
• Basınçlı hava kompresörünü sürekli kullanan makinelerin kapasiteleri,
• Kompresörün yerleştirileceği yerin durumu,
• Soğutma üniteli olan modellerde soğutma suyunun kolay ulaşılabilir olup olmadığı,
• Garanti süresi ve kalite belgelerine sahip olup olmadığı,
• Servis ve bakım hizmetinin yaygınlığı,
• Yedek parçaların fiyatı ve kolay bulunabilirliği, 
• Hava kompresörü almak için planlanan bütçenin miktarı,
• Alınması planlanan kompresör hakkındaki referanslar ve güvenlik ile ilgili bir vukuatı olup olmadığı,
• Sektöre uyumluluğu,(yağsız vidalı kompresör vb. gibi)
• Kompresör kullanım noktalarının miktarı ve yayıldığı alanın ne kadar büyük olduğu,
• Elektrik veya dizel motor şeklinde ne çeşit bir tahrik sistemine ihtiyaç olup olmadığı,

Tüm bu kriterlerin bir bütün olarak değerlendirilmesi ihtiyaca yönelik en doğru hava kompresörü modelinin seçilmesi için etkin bir karar verilmesini sağlayabilir. Böylelikle gereğinden küçük kompresör seçilerek yetersiz kalmasını, dolayısıyla boşuna zaman ve para harcanmasına engel olunabilir. Ya da tam tersine ihtiyaçtan daha büyük kapasiteli bir kompresör seçilerek fuzuli para harcanmasını önleyebilir. Ayrıca sektörün ihtiyaç duyduğu hava kalitesinin durumuna göre yağsız vidalı kompresör alınması gerekirken, yanlış bir seçim yapılmasının önüne geçilebilir.

Temel İtibariyle Kompresör Sınıfları 

Kompresör seçimi yaparken türleri ve sağladığı avantajlar konusunda bilgi sahibi olunması öncelikli konuların başında gelir. Genel olarak dinamik ve pozitif hava kompresörü modelleri olarak ikiye ayrılan bu basınçlı hava makineleri, kendi içinde de farklı tiplere sahiptir. Mesela turbo kompresörler olarak da adlandırılan dinamik kompresörler hava çıkışı esnasında hava depolayabilme özelliğine sahiptir. Eksenel ve santrifüj olarak iki tipe ayrılan dinamik modeller, sanayi tesislerinde sıklıkla kullanılanlar pozitif deplasmanlı olanlar arasındadır.

Piyasada yaygın olarak bilinen 6 tip kompresör vardır. Kısaca bu tipler ve özellikleri şu şekildedir; 

Buhar ve gaz kompresörleri

Buhar ve gaz kompresörlerinde hava çıkışının gerçekleştiği ağızdan aynı zamanda buharda çıkmaktadır. Çıkan buhar ısı gerektiren ortamlarda kullanılabilirken, bu buhar aynı zamanda hazneden atılan hava ile karıştığı için ısınmış olur. Vakum etkisini sağlayan güç, gaz veya buhar olduğu için bu ismi alan kompresör tipinin hareketli bir parçası bulunmaz. 

Hidrolik kompresörler

Hidrolik kompresör türleri suyun düşüş kuvvetini kullanarak işlerken, ilave bir mekanik parçaya ihtiyaç duymazlar. Hava akımı suyun döndürdüğü pervaneler tarafından oluşturulur. Bu hava kompresörü tipinde her ne kadar kurulum maliyeti yüksek olsa da verimlilik oldukça yüksektir, dolayısıyla yatırım maliyetini kısa sürede çıkartabilir. Haraketli ve sabit devrelerden oluşan tipleri mevcut iken hareketsiz olanlarının sabit bir yere monte edilmesi gerekir. Bu tip kompresörlerin sabit olanları çoğunlukla torna tezgahları ve CNC makinelerinde, hareketli sisteme sahip olanlar ise genelde otomobil, çekici, kamyon vb. araçlarda kullanılır. 

Merkezkaç Kompresörler

Merkezkaç kompresör türleri  Bernoulli prensibi ile çalışan basınçlı hava araçlarıdır. Bu prensibe göre kısaca hız düşerken basınç artar. Hava dairesel olan haznede depolanırken, daire merkezinde dönen hava hızlanır ve dışa doğru ilerledikçe yavaşlar. Bu tip hava kompresörlerinin dikkatli bir şekilde sabitlenmesi gerekir, çünkü aksi takdirde savrulabilir. Yağ ve buhar oluşturmaması ile temiz hava ihtiyacı olan işletmeler tarafından sıklıkla kullanılır. 

Eksenel Akımlı Kompresör

Eksenel akımlı kompresör modelinde hava dönen eksene paralel olarak hareket eder. Dönüşten dolayı akım artarken sürekli hava üretir. Mantık olarak yap-boz tarzı bir model olan bu hava kompresörü parçaları birbirine eklenerek son durumunu alır. Dönen parçalar merkezde olduğundan dolayı ise merkez kaç kuvvetinden etkilenmezler. 

Pistonlu Kompresör

Pistonlu kompresör modellerinde çalışma mekanizması yatağı içinde ileri geri hareket eden piston ile gerçekleşir. İleri geri hareket eden piston, hava üretimi sağlarken haznede hava sıkışmasını sağlar. Düşük basınç gerektiren sektörlerde tek kademeli pistonlu kompresör modelleri yeterli olabilirken, yüksek basınçta ise genelde çift kademeliler ihtiyacı karşılar.

Vidalı Kompresör

Birçok eleman ve metal aksamı barındıran vidalı kompresör modelleri, yağlı ve yağsız olarak ikiye ayrılır. Bu tipler, sıkıştırma haznesinde iki vidanın havayı sıkıştırarak basıncını artırması şeklinde işlev görürler. Sektöre göre yağ bulaşma riski olan nihai ürün durumuna göre yağsız veya yağlı vidalı kompresör modellerinden biri tercih edilir. Vidalı kompresörler genel sınıf olarak pozitif yer değiştirmeli hava kompresörleri arasında yer almaktadır. 

Genel itibariyle bu şekilde sınıflanan kompresör modelleri kendi içinde de alt sınıflara ayrılabilir veya teknik olarak farklı adlandırılabilir. Mesela vidalı kompresörler yağlı ve yağsız olarak ayrılabilirken, pistonlu modeller tek veya çift kademeli olarak sınıflandırılabilir. Ayrıca gün geçtikçe geliştirilen yeni modeller, sahip oldukları donanımlara göre de teknolojik olarak bazı sınıflara ayrılabilir. 

Şayet sizde işletmeniz için hangi tipte bir kompresör seçeceğiniz konusunda kararsızsanız alanında uzman olan TAHAŞ SERVİS’ten yardım olabilir, kafanızdaki cevapsız soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.  Ayrıca web sitesini ziyaret edebilir, son teknoloji modellerin özelliklerini inceleyebilir, mevcut kompresörünüzün randımanını artırabilecek bilgilerle güncellenen BLOG sayfasına göz atabilirsiniz.